RECOGNITION AND PROTECTION OF TRADE UNION FREEDOMS IN DOMESTIC LAW IN THE PERIOD FROM THE FIRST TO THE SECOND WORLD WAR
Abstract
Due to the extreme importance of trade union freedoms in the 21st century, as well as the current position of trade unions, the author tries to point out the path of recognition and protection of trade union freedoms in domestic law in the period from the First World War to the Second World War, primarily using the historical-legal method. The paper primarily starts from determining the concept and content of trade union freedoms, in order to then analyze the economic, social and political conditions in Europe and the world that triggered the struggle of the working class for trade union freedoms and rights. The central part of the paper deals with the analysis of legal regulations from the end of the Great War until the beginning of the Second World War, which contain provisions on trade union freedoms. Also, socio-political, as well as economic-social conditions in Serbia between the two wars, the establishment of the first labor and trade union organizations, as well as the formation of the Main Workers’ Union, were analyzed. The analysis of both the available literature and the available archival material leads to the conclusion that during the interwar period the working class managed to fight for the legal recognition of trade union freedoms, however, in practice, the legal provisions guaranteeing the same were almost never applied.
References
Bajič, Stojan. 1937. Osnovi radnog prava. Beograd: Kon.
Brajić, Vlajko. 2001. Radno pravo-radni odnosi, drugi odnosi rada i socijalno osiguranje. Beograd: Savremena administracija.
Despax, Michel, Jacques Rojot, Jean-Pierre Laborde. 2011. Labour Law in France. The Hague: Kluwer Law International.
Douka, Viktoria Sp., Vasileios Th. Koniaris. 2018. Labour Law in Greece. The Hague: Wolters Kluwer.
Hađirović, Ahmed. 1/1965. Donošenje „Uredbe o utvrđivanju minimalnih nadnica, zaključivanju kolektivnih ugovora, pomirenju i arbitraži” 13. februara 1937. godine. Prilozi: 97–108.
Hasanagić, Edib, Milenko Topalović. 1964. Sindikalni pokret u Srbiji (1903–1919). Tom prvi, knjiga četvrta. Beograd.
Ignjić, Stevan, Istorija Titovog Užica (do 1918). 1989. Tom I, Radnički pokret do Prvog svetskog rata. Titovo Užice.
Ilić Petković, Aleksandra. 2014. Pravni položaj državnih službenika u uslovima reforme državne uprave u Republici Srbiji, sa posebnim ovrtom na organe u oblasti zaštite životne sredine. Doktorska disertacija (neobjavljena). Beograd: Fakultet za pravo, javnu upravu i bezbednost, Megatrend univerzitet u Beogradu.
Jelić, Miljan. 2016. Doprinos radničkog pokreta razvoju radnog prava u Srbiji u periodu od 1901–1914. Master rad (neobjavljen). Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Jovanović, Predrag. 2009. Građa za kolektivno radno pravo Srbije. Socijalna prava i ekonomska kriza. Beograd.
Jovanović, Predrag. 2019. Labour Law in Serbia. The Hague: Wolters Kluwer.
Jovanović, Predrag P. 2018. Radno pravo. Novi Sad: Pravni fakultet Univerzitet u Novom Sadu.
Kovačević, Ljubinka. 3/2015. Development of employment relationship concept in the law of Serbia: From authentic self-management concept to late (re)affirmation of the contractual concept. Revue de droit comparé du travail et de la sécurité sociale.
Krekić, Bogdan. 1926. Radnički sindikati, Pravci i struje u radničkom sindikalnom pokretu. Beograd: Radničke komore.
Lubarda, Branko A. 2013. Radno pravo – Rasprava o dostojanstvu na radu i socijalnom dijalogu. Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Maksimović, Nebojša. 2007. Valjevo i valjevski kraj u Drinskoj banovini (1929–1941). Valjevo: Međuopštinski istorijski arhiv Valjevo.
Marković, Ratko. 2015. Ustavno pravo. Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Mijatović, Petar. 2015. Pravo na sindikalno udruživanje. Master rad (neobjavljen). Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Milenković, Milica, Toma Milenković. 2002. Zapošljavanje u Srbiji od začetka do oslobođenja zemlje 1944. Knjiga I. Beograd.
Milenković, Toma. 11/1981. Privremeno radničko zakonodavstvo u Jugoslaviji (od kraja Prvog svetskog rata do donošenja Vidovdanskog ustava). Zbornik zavoda za povijesne znanosti istraživačkog centra Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti: 109–232.
Pantelić, Aleksandar. 2018. Razvoj domaćeg radnog prava od 1910–1941.
godine: začeci i prvi oblici državnog intervencionizma u oblasti radnih odnosa. Master rad (neobjavljen). Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Pavlović, Marko. 2008. Pravna evropeizacija Srbije 1804–1914. Kragujevac.
Pavlović, Vukašin. 1974. Sindikat i politički sistem. Beograd.
Perović, Latinka. 2015. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (1918–1929) / Kraljevina Jugoslavija (1929–1941): nastanak, trajanje i kraj. Beograd.
Pešić, Ratko. 1971. Uticaj radničkih organizacija na stvaranje i aktivnost Međunarodne organizacije rada. Beograd.
Petrović, Aleksandar. 2009. Međunarodni standardi rada. Niš.
Petrović, Ljubomir. 2011. Socijalna politika u Kraljevini Jugoslaviji: bilans jednog neuspeha. Beograd.
Politeo, Ivo. 1934. Radno pravo. Zagreb.
Ravnić, Anton. 2004. Osnove radnog prava – domaćeg, uporednog i međunarodnog. Zagreb.
Ravnić, Anton. 1/1971. Savremene koncepcije o štrajku u kapitalizmu. Politička misao 8: 59–71.
Stojanović, Zdrava. 57/2018. O političkim pravima i slobodama u Kneževini i Kraljevini Srbiji – ustavni i zakonski okviri XIX vek. Zbornik radova Pravnog fakulteta u Nišu 80: 37–64.
Tintić, Nikola. 1/1964. Značaj i uticaj političkih programa, političkih organizacija i akcija na sindikalno jedinstvo, odnosno pluralizam u nacionalnim, regionalnim, i međunarodnim okvirima. Politička misao: 33–85.
Treu, Tiziano. 2007. Labour Law and Industrial Relations in Italy. The Hague: Wolters Kluwer.
Tucović, Dimitrije. 1914. Jedinstvo pokreta. Beograd.
Vinaver, Vuk. 1964. Sindikalno-štrajkački pokret u Srbiji (1903–1910). Zbornik Istorija XX veka, VI. Beograd.
Vujić, Jerotije, Milan Sikirica, Milan Ninić, Zoran Joksimović, Milovan Ilinčić, Milan Tripković. 1967. Valjevo grad ustanika. Beograd.
Savez samostalnih sindikata Srbije (SSSS). Iz istorije sindikalnog pokreta. https://www.sindikat.rs/stari_sat/istorijat.htm, poslednji pristup 2. avgusta 2020.
Portal Mašina. 2019. Na današnji dan počeo je generalni štrajk železničara Kraljevine Jugoslavije. https://www.masina.rs/?p=9337, poslednji pristup 19. septembra 2022.
Ustav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Službene novine KSHS 142/1921.
Zakon o zaštiti radnika, Službene novine KSHS 128/1922.
Zakon o radnjama, Službene novine Kraljevine Jugoslavije 262/1931.
Zakon o udruženjima, zborovima i dogovorima, Službene novine Kraljevine Jugoslavije 225/1931.
Uredba o utvrđivanju minimalnih nadnica, zaključivanju kolektivnih ugovora, pomirenju i arbitraži, Službene novine Kraljevine Jugoslavije 33/1937.
Uputstvo za postupanje u slučaju štrajka u Kraljevini Jugoslaviji, Građa za istoriju radničkog pokreta u KPJ u Vojvodini, 1918–1929, priredila D. Albulj, S. Karlovci 1966, 63–65.
Odluka br. 1104/1921, 27. maj 1921. godine Ministarskog saveta o dozvoli rada sindikalnim organizacijama koje se bave ekonomskim pitanjima radništva, Građa za istoriju radničkog pokreta u KPJ u Vojvodini, 1918–1929, priredila D. Albulj, S. Karlovci 1966, 145–146.
Međuopštinski istorijski arhiv Valjevo (MIAV), fond opština grada Valjeva, 1913, inv. jedinica 157.
– Dopis Načelstva okruga valjevskog upućen Sudu opštine Valjevske.
– Dopis uprave Udruženja sudija Kraljevine Jugoslavije Okružnom sudu u Valjevu iz 1933. godine
